Körlük - Jose Saramago

1998 Nobel Edebiyat Ödülüllü yazar Jose Saramago'nun en ünlü romanıymış Körlük. Son zamanların en yaratıcı gerilim romanlarından yorumu filan yapılmış. Ama ben hikaye örgüsünü bir türlü oturtamadım kafamda. 

Şöyle ki, olaylar isimsiz bir ülkenin, isimsiz bir şehrinde ve isimsiz insanlar arasında yaşanıyor. İsimsizlik konusu romanın en belirgin özelliği zaten. Yani kitap boyunca hiç bir yerin ya da kişinin ismini okumuyorsunuz. İkinci özelliği ise nokta ve virgül dışında hiç bir noktalama işaretinin kullanılmaması. Ayrıca aynı paragrafın içinde virgülle ayrılmış bir çok cümleyle karşılaşıyoruz. Bu durumu ilk sayfalarda garipsemiştim hatta çeviri hatası gibi algılamıştım ama sonraki sayfalarda yavaş yavaş alıştım. Bir süre sonra da monologlaşan  paragraf bir anda iç sese dönüşüveriyor.

Biraz da hikayenin gerilim dolu kurgusundan bahsedelim isterseniz. İsimsiz ülkenin isimsiz şehrinde bir anda herkes beyaz kör olmaya başlıyor. Yani anlamsız şekilde herkesin gözüne beyaz bir perde iniyor. Görevliler körlüğün bulaşıcı olduğuna karar vererek tüm körleri karantinaya alıyor. Hikayemizin kahramanları, biri çocuk yedi kişi de ilk kör olan kafileyle karantinaya alınanlardan. İçlerinden biri, yani kör olan göz doktorunun karısı körlük salgınından etkilenmiyor. Ancak o da kocasının yanında olabilmek için kör numarası yapıyor. Karantinaya alındıkları akıl hastanesinde durum felaket. Herkes büyük-küçük tuvaletini ortalığa yapıyor, kimse banyo yapamıyor filan. İğrenç bir ekşimsi koku ortalığı sarıyor. Hatta bazıları ölüyor/öldürülüyor ve cesetleri ortalıkta. Okurken bile kusası geliyor insanın, o derece yani. İşte yazarımız o iğrençliğin içine toplu tecavüz sahneleri ve sevişme sahneleri ekliyor. Bu nasıl mide, nasıl bir hayal dünyası arkadaş?

Jose Saramago bu romanında ne anlatmak istedi inanın ben de anlamadım. Körlerin birbirine ettiği zulmü başka kimse etmedi mi demeye çalıştı yoksa insanlığın içi pis ve egoist mi demek istedi. Belki de gören gözlerin körlüğünü göstermek istemiştir, bilemiyorum.  Ama hikaye kurgusu, acaba olaylar nasıl sonuçlanacak merakıyla okutturuyor kendini.

Sevgiyle kalın...

Adı bilinmeyen bir ülkenin adı bilinmeyen bir kentinde, arabasının direksiyonunda trafik ışığının yeşile dönmesini bekleyen bir adam ansızın kör olur. Ancak karanlıklara değil, bembeyaz bir boşluğa gömülür. Arkasından, körlük salgını bütün kente, hatta bütün ülkeye yayılır. Ne yönetim kalır ülkede, ne de düzen; bütün körler karantinaya alınır. Hayal bile edilemeyecek bir kaos, pislik, açlık ve zorbalık hüküm sürmektedir artık. Yaşam durmuştur, insanların tek çabası, ne pahasına olursa olsun hayatta kalmaktır. Roman, kentteki akıl hastanesinde karantinaya alınan, oradan kurtulunca da birbirinden ayrılmayan, biri çocuk yedi kişiye odaklanır. Aralarında, bütün kentte gözleri gören tek kişi olan ve gruptakilere rehberlik eden bir kadın da vardır. Bu yedi kişi, cehenneme dönen bu kentte, hayatta kalabilmek için inanılmaz bir mücadele verir. Saramago’nun müthiş bir gözlem gücüyle betimlediği bu kaotik dünya, insanın karanlık yüzünün simgesi.

Körlük, ürkütücü bir roman, beklenmedik bir felaketi yaşayan bir toplumun nasıl çöktüğünün, nasıl bencilleştiğinin ve değer yargılarını yitirdiğinin hikâyesi. Konusunun ürkütücülüğüne rağmen olağanüstü bir şiirsellikle anlatılmış bu unutulmaz roman, usta yazarın belki de en etkileyici yapıtı.

(Tanıtım Bülteninden)