Bir İdam Mahkumunun Son Günü - Victor Hugo

Bir İdam Mahkumunun Son Günü, Blog Sözlük Okuma Grubunun 16. kitabı. Grubun kitap seçkilerini kim yapıyor bilmiyorum ama gerçekten etkileyici kitapları listeliyorlar. Eğer sizin de hali hazırda kitap okuma listeniz bulunmuyorsa grubun listesini rahatlıkla takip edebilirsiniz. Pişman olmazsınız.

Victor Hugo kitabı 26 yaşında yazmış. Yazar 1829 yılındaki ilk basımına kendi ismini kullanmadan kısa bir ön söz yazarken 1832 yılındaki ikinci basımına uzunca bir ön söz yazarak idam cezasının neden olmaması gerektiğini anlatmış. 

Kitabı üç bölümde irdelemek mümkün. Ön söz kısmı, bir grup insanın toplanarak kitabın etkisinden ve zararından bahsettiği tiyatral bölüm ve bir idam mahkumunun idama giden sürecini okuduğumuz günlüğü.

Günlükten önce Bir Trajediyi Konu Alan Komedi başlığını taşıyan tiyatral bir bölüm bizi karşılar. Madam De Blinval, Şövalye, Ergaste, İçli bir şair, Bir filozof, Bir şişman adam, Bir zayıf adam, Kadınlar, Bir uşak, Birisi ve Genç kadın kendi aralarında kitabın ne kadar etkileyici ve zararlı olduğu hakkında konuşurlar. Aslında değerlendirmeleri çok yüzeysel ve cahilcedir. Ancak bu bölümü okurken bir an önce Bir Adam Mahkumunun Son Günü kitabını okuma isteği duyuyorsunuz. 

Kitabın asıl vurucu kısmı ise idam mahkumunun günlüğünü okuduğumuz kısım. İsmini ve suçunu bilmediğimiz bir mahkum mahkemede kürek cezası beklerken idamla cezalandırılır. Mahkum bu andan idamına kadar yaşadığı her şeyi yazar. Gardiyanların kendisine iyi davranmasından, papazın babacanlığından, son anda gelebilecek affedilme beklentisinden, bir fırsatını bulup kaçma isteğinden, kendisinin ölümünden sonra annesinin, eşinin ve kızının neler yaşayabileceğinden bahseder. Son ana kadar kurtulma ümidini hep korur.

Kitap 136 sayfadan oluşuyor ama çok etkili. Yazarın olayı birinci tekil şahısla yani ben yaşıyorum anlatımı insanın içine işliyor. Ve bu türde yazılan ilk roman özelliğini de taşıyor. Özetle, mutlaka okumalısınız.

Son Söz: Yazar ikinci basımındaki ön sözünde uzun uzun neden idam cezasının kalkması gerektiğinden bahsediyor. En önemli açıklaması ise idamın gerekçesi olamayacağıdır. Yani idam intikam için yapılıyorsa, intikam insanlığa yakışmayan bir duygudur ve ilkelcedir. Eğer idam ceza vermek için yapılıyorsa da cezayı sadece yaratıcı vermelidir. Ayrıca yazar devletlerin idam cezasını halkın içinde yapmayıp ya da sabahın erken saatlerinde kimse yokken yapmasını kötü bir iş yapan insanın gizliliğine benzetir. Yani devlet aslında idam cezasını uygularken hissettiği utançtan dolayı bu işi gizlice yapmaktadır. 

Benim açımdan çok karışık bir konu. Victor Hugo'nun taa o tarihlerdeki sunduğu gerekçeler halen güncelliğini koruyor. Bunun yanında mahkemelerin verebileceği yanlış hükmün idam cezasında düzeltilme şansı da kalmıyor. Üstelik ceza hukukunun amacı insanı ıslah etmek yani topluma kazandırmaktır. Bu açıdan bakıldığında da idamın ıslah etmek gibi bir amacı olmadığı görülüyor. Ama 10 günlük erkek bebeğe tecavüz eden ya da hiç bir şeyden haberi olmayan halkın arasına bomba koyan canilerle de aynı havayı solumak istemiyorum. 

Sevgiyle kalın...