Dünya da olduğu gibi ülkemizde de yaşanan olayları sadece görünen yada bize gösterildiği kadarıyla takip edebiliyoruz. Peki olaylar öncesi bir propaganda faaliyeti olmadan halkın bir anda ayaklanması mümkün mü? İnsanlar bir olay sonucu bir anda meydanlara dökülüp yönetimi değiştirebilir mi yoksa her ayaklanmanın bir hazırlık aşaması var mıdır? Yaşadıkça / yaşlandıkça tarihin tekerrürden ibaret olduğunu daha iyi anlar oldum; hatta kanıksadım. O halde II. Abdulhamit dönemindeki Hayyeale'l Felah ve Harekat belgelerini inceleyen bu kitap tarihi daha iyi anlayabileceğimiz kadar bu günümüze de ışık tutacaktır.
İttihat ve terakki cemiyetinin isimsiz yayımladığı bu iki belge hakkındaki kitaptan bahsetmeden önce nedir bu ittihat ve terakki sorusunu kısaca cevaplayalım;
İttihat ve Terakki Fırkası ya da İttihat ve Terakki Cemiyeti (Osmanlı Türkçesi: إتحاد و ترقى, Güncel Türkçesi: Birlik ile İlerleme Partisi), Osmanlı İmparatorluğu'nda İkinci Meşrutiyet'in ilânına önayak olan ve 1889 yılında kurulup 1908-1918 yılları arasında kısa kesintilerle devlet yönetimine hakim olup, ideoloji olarak Türkçülüğü benimsemiş olan cemiyettir.
Başlangıçta devletin anayasal bir düzene kavuşmasını amaçlayan gizli bir dernek olarak kurulan örgüt; anayasanın kabul edilip II. Meşrutiyet’in ilan edilmesinden sonra iktidarı denetleyen bir siyası parti (İttihat ve Terakki Fırkası) halini almış; 1912'de ise iktidar partisi olmuştur. Üyeleri “İttihatçılar” olarak anılır. Cemiyetin 1918'de kendini feshetmesinden sonra üyelerinin çoğu Milli Mücadele'de yeralmıştır.
“İttihat ve Terakki”, bir siyasi örgütün olduğu kadar bir devrin ve bir kuşağın da adı olarak düşünülür.[1] İttihatçılar, kendinden önce gelen Genç Osmanlılar kuşağının devamıdır; kendilerinden "Jön Türkler" diye de bahsedilir.
Tarihe tarafsız bir gözle bakıldığında aslında ittihat ve terakkicilerin de ülkeye ihanet amacında olmadıkları ama yönetime geçtiklerinde bir dizi hata yaparak imparatorluğun parçalanmasında katkılarının olduğu, bunun yanında bir çok ittihatçının daha sonra Milli mücadeleye katılarak belki de bu hatalarını hayatlarıyla ödedikleri üzerinde duruyor.
Kitap yukarıdaki uyarıları yaptıktan sonra bu iki risalenin Türkçelerini ve kitabın arka kısmında da orjinalini paylaşmış. Hayyeale'l Felah risalesinde daha sade bir dil kullanılırken daha sonra yayımlanan Hareket risalesinin dili ise oldukça ağırdır. Her iki risalenin ortak özelliği Abdulhamit e karşı olması. Özellikle halifeye yada padişaha karşı olmadıklarını ancak Abdulhamit in imparatorluğu felakete götürdüğü, bu nedenle hemen tahtan indirilmesi ve yerine daha iyi bir padişahın getirilmesi gerektiği üzerinde uzun uzun durulmuş. Daha önce de bir çok padişahın halk hareketi ile devrildiği büyük bir övgüyle anlatılmış. Hatta günümüzün provakatörleriyle kıyaslandığında oldukça ustaca kaleme alınmış. Her kesim düşünülmüş. Örneğin bir yerde medrese öğrencilerine seslenirken diğer bölümde askerlere seslenerek sizler padişahın kulu değil bu memleketin evladısınız, hala bu kötü gidişe dur demeyecekmisiniz tarzında galeyana getirme çabası görülüyor. Diğer bölümde köylülere, kendilerine gelen vergi memurlarının aslında halka zulmettiği, bunu durdurmanın yolunun da her köyde örğütlenilerek köye gelen memurları kovmalarından geçtiğini öğütledikleri görülüyor. Kısaca II. Abdulhamit yönetimindeki ülkenin felakete sürüklendiği, kötü gidişatı durdurmanın tek yolunun Abdulhamit in tahttan indirilmesi olduğu anlatılmış da anlatılmış...
Tarihi yargılamak için değil ama bu günü anlamak için okunmalı...
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder